انواع کمالگرایی- دکتر شبنم‌ مشحونی

انواع کمالگرایی
-كمالگرايي تك بعدی ، از كمالگرايي به عنوان سازهای تك بعدی ياد ميكند . در نگاه وی افراد با ويژگي كمالگرايي ، معيارهای خود را بعيد و دست نيافتني تصور ميكنند ، توانايي های خود را دست كم ميگيرند ، خود را با ديگران مقايسه ميكنند ، احساس بي كفايتي دارند ، فعاليتهای خود را بي ارزش تصور ميكنند ، پيوسته روی نقاط ضعف خود تمركز دارند و فاقد مهارت های مقابله ای لازم در برخورد با مشكلات مي باشند . اين دسته از افراد در هنگام انجام تكاليف هيچگاه احساس خشنودی و رضايت نميكنند و بدينوسيله انگيزش را در خود تخريب مينمايند
. – كمالگرايي به هنجار و نابهنجار :
جديدترين يافته های پژوهشي كمالگرايي را سازهای چندبعدی ميدانند كه ميتوان مطابق با نظر هاماچك دو بعد بهنجار ( سازش يافته ) و روان رنجور۲ ( سازش نيافته ) را متمايز كرد :
كمالگراهای به هنجار ، هر دو گروه معيارهای متعالي برای عملكرد خوددارند اما كمالگراهای به هنجار انعطاف پذيرند و از تلاشهای خود برای رسيدن به هدف احساس رضايت ميكنند ، هرچند معيارهای شخصي آنان كاملاً محقق نشود . به عبارت ديگر كمالگراهای به هنجار قادرند محدوديت های شخصي و موانع محيطي كه آنها را از تحقق عملكرد آرماني بازميدارد ، بپذيرند . درعين حال ازنظر ارزيابي اجتماعي ، محيط را نسبتاً حمايت
گر و غير تهديدكننده مي بينند .
۱-Burns
كمالگراهای روان رنجور ، فاقد انعطافپذيری هستند ، به همين دليل از عملكرد خود هرچند ازنظر ديگران قابل ستايش باشد ، راضي نيستند . آنها همواره تحت تأثير ترس و نگراني شديد از شكست قرار دارند و به همين دليل محيط را ازنظر ارزشيابي اجتماعي تهديدكننده و غير حمايت گر ميبينند . كمالگراهای نوروتيك حق چمداني برای ارتكاب اشتباه ندارند ، در ارزيابي عملكردشان انتقادگرند ، تحت تأثير تصور شكست احساس نابسندگي مي كنند و در موقعيتهای پيشرفت گرفتار عواطف منفي ميشوند . ۲-۴-۲-۳– ابعاد سه گانه كمالگرايي
رويكردی ديگر برای تعريف و اندازه گيری كمالگرايي به وسيله هويت و همكاران ( ۸۷۷۸ ) پايه ريزی شد . آنها نشان دادند كه كمالگرايي از سه بعد جداگانه تشكيل شده است : كمالگرايي خودمدار ، كمالگرايي ديگر مدار و كمالگرايي جامعه مدار .
۲ Neurotic
كمالگرايي خودمدار شامل تمايل به انجام رفتارهای كمال گرايانه مطابق با استانداردهای بالای وضع شده توسط خود فرد هست و يا به عبارتي تمايل به وضع استانداردهای بالا برای خود همراه با ارزيابي افراطي ، انتقاد گری و خود سرزنش گری بيش ازحد هست . همچنين كمالگرايي خودمدار با مؤلفه های انگيزشي ( تلاش به را ی رسيدن به استانداردهای بالا و عالي و يا تلاش برای اجتناب از شكست ) در ارتباط است . در نظر پژوهشگران از ويژگي های بارز كمالگرايي تفاوت بين خود واقعي و خود ايده آل در فرد است كه ازجمله عوامل شايع درافسردگي قلمداد ميگردد .
كمالگرايي ديگر مدار ، بعد ديگر كمالگرايي هست كه شامل در نظر داشتن توقعات و انتظارات بالا در مورد توانايي های ديگران هست . افراد دارای ويژگي كمالگرايي ديگر مدار برای معني بخشيدن به ديگران و ارزش نهادن به آنها همواره استانداردهای بالا و غيرمعقولي را در نظر ميگيرند ، به كامل بودن افراد اهميت زيادی مي دهند و عملكرد ديگران را به شدت مورد ارزيابي قرار ميدهند . اين ويژگي افراد دارای مشخصه كمالگرايي خودمدار است با اين تفاوت كه افراد دارای مشخصه كمالگرای ديگر مدار تمركزشان روی ارزيابي عملكرد ديگران هست . همانطور كه افراد داری مشخصه كمالگرايي خودمدار به خود انتقاد گری و سرزنش خود مي پردازند . افراد دارای مشخصه كمالگرايي ديگر مدار با ويژگيهای نظير سرزنش اطرافيان ، بي اعتمادی و احساس خشم نسبت به اطرافيان بارز مي شوند كه سبب بروز اختلافات و مشكلات در روابط بين فردی ، احساس تنهايي و يا طرد شدن ميگردد . درعين حال از مشخصه های مثبت بعد كمالگرايي ديگر مدار توانايي رهبری گروه و يا ايجاد انگيزه در ديگران است . بااين حال كمالگرايي ديگر مدار به عنوان يك بعد ناسازگار در كمالگرايي در
نظر گرفته ميشود .
كمالگرايي جامعه مدار ، بعد سوم كمالگرايي است كه شامل تلاش برای رسيدن به استانداردها و انتظارات تجويزشده از جانب ديگران برای معني بخشيدن به خود هست و يا به عبارتي مشخصه افراد با ويژگي كمالگرايي جامعه مدار عبارت است از دارا بودن باورهای غيرمعقول دررسيدن به استانداردهای عالي وضع شده توسط ديگران همراه با ترس از ارزيابي و تلاش بيمارگونه برای كامل بودن . بدين ترتيب ازآنجايي كه استانداردهای تحميل شده توسط ديگران افراطي و دست نيافتني مينمايد اين بعد از كمالگرايي همواره پيامدهای منفي زيادی را با خود به همراه خواهد داشت و فرد را با تجارب مربوط به شكست و حالتهای هيجاني نظير خشم ، اضطراب و افسردگي مواجه مي سازد . از ويژگي های بارز افراد كمالگرای جامعه مدار ، احساس نگراني ، ترس از ارزيابي منفي ، اجتناب از داوری و يا عدم تأييد اطرافيان هست . همچنين افراد با ويژگي كمالگرای جامعه مدار باانگيزه بيروني
برانگيخته ميشوند .
بنابراين بعد كمالگرای خودمدار جنبه هایی از كمالگرايي است كه مي تواند پيامدهای سازگارانه و مثبت تری به همراه داشته باشد . اين نوع كمالگرايي با انگيزش پيشرفت رابطه مثبت دارد و پيشرفت تحصيلي را در دانش آموزان ميتواند پيش بيني كند . در ضمن با مؤلفه های مثبت انگيزشي نظير تلاش و رقابت برای پيشرفت ،
اعتماد به نفس و خود شكوفايي مرتبط است .
***************************
منابع
بشارت، محمد علی. (۳۱۳۱). بررسی رابطه کمال گرایی والدین و اضطراب امتحان دانش آموزان. مجله روان شناسی و علوم تربیتی، شماره ۱۳: صص ۳-۳۱٫ جمشیدی، بهنام، حسین چاری، مسعود، شهربانو، حقیقت، رزمی، محمدرضا(۱۳۸۷)، «اعتبار یابی مقیاس جدید کمالگرایی»، مجله
علوم رفتاری، دوره ۳، شماره ۱
شاهرخی مسلم، نصری صادق(۳۱۱۱)، «بررسی ارتباط کمالگرایی و اضطراب امتحان با اهمالکاری تحصیلی در دانشجویان»، فصلنامه اندیشههای نوین تربیتی. دوره ۳۱ شماره ۲ از صفحه ۳۶۱ تا صفحه ۳۳۱
شیخی، محسن، فتحآبادی، جلیل و حیدری، محمود(۳۱۱۲)، «ارتباط اضطراب، خودکارآمدی و کمالگرایی با اهمالکاری در تدوین پایاننامه»، فصلنامه روانشناسان ایرانی،۱(۱۱)، ۲۱۶-۲۳۱
طباطبایی، سید موسی. (۳۱۳۶). بررسی ارتباط بین شیوههای اسناد علی و خودپنداره و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر و پسر سال سوم دبیرستانهای شهر سمنان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
Hewitt, P.I. Gaelian, C.F. Flett, G.L. & Sherry, S.B. (2002). Perfectionism in children, associations with depression, anxiety and anger. Personality and Individual Differences, 22, 9001-9009.
Frost, R. O. & Marten, P. Lahart, C. & Rosenblate, R. (9110). The dimensions of
****************************
نویسنده : دکتر شبنم مشحونی
تنظیم‌: رامک تابنده