معرفی فرشهای دستبافت ایرانی در موزه های جهانی

فرش ایرانی در موزه های جهانی -دکتر فاطمه آرمنده

فرش دستباف بخشی از تاریخ و فرهنگ و نظام اجتماعی مردم جهان است. از این رو اکثر کشورها سعی در جمع آوری، حفظ و نگهداری فرش و سایر دستبافته های خود و سایر کشورها در موزه ها دارند. در این میان فرش ایرانی در جهان مشهور می باشد. یکی از دلایل این شهرت، پادشاهان ایران […]

فرش دستباف بخشی از تاریخ و فرهنگ و نظام اجتماعی مردم جهان است. از این رو اکثر کشورها سعی در جمع آوری، حفظ و نگهداری فرش و سایر دستبافته های خود و سایر کشورها در موزه ها دارند.

در این میان فرش ایرانی در جهان مشهور می باشد. یکی از دلایل این شهرت، پادشاهان ایران و اهدای فرش دستباف ایرانی توسط ایشان به عنوان هدایای دیپلماتیک به سران دیگر کشورها بوده است.

در پی این شهرت موزه های جهان پیوسته به دنبال قالی های نفیس ایرانی برای نمایش و جلب توجه بازدیدکنندگان خود بوده اند.

هدف اصلی موزه های فرش در جهان نمایش زیبایی، هنر و تاریخ تمدن ها می باشد. حفاظت و نگهداری از این آثار تنها در موزه هایی با تکنولوژی پیشرفته امکان پذیر است تا بتوانند به شکل صحیح و برای سالیان متمادی از آنها محافظت کنند.

دسته بندی برترین موزه های فرش جهان کمی سخت و مشکل می باشد و ملاک و معیار مشخصی برای انجام اینکار وحود ندارد، تنها موضوعی که می توان به نوعی آنها را از هم متمایز کرد نوع امکانات برای نگهداری قالی های ارزشمند و همچنین تعداد و تنوع آثار نفیس موجود در آنها می باشد.
برترین موزه های فرش جهان

۱_ آذربایجان و موزه فرش باکو (برترین موزه فرش جهان) …
۲_ ایران و موزه فرش تهران …
۳_ اتریش و موزه تاریخ و هنر وین …
۴_ فرانسه موزه لوور (معروفترین موزه هنری جهان) …
۵_ انگلیس و موزه ویکتوریا آلبرت لندن …
۶_ آمریکا و موزه متروپولیتن نیویورک
۷_ ترکمنستان و موزه فرش ترکمن
۸_ موزه فرش استانبول

در پست نخست با عنوان فرش دستبافت ایران در موزه های جهان https://iran-europe.de/فرش-دستبافت-ایران-در-موزه-های-جهان/
به چهار موزه اشاره شد و در ادامه میخوانیم

موزه ویکتوریا و آلبرت لندن

این موزه به جهت داشتن ذخائر غنی آثار هنری از جمله برترین موزه‌های جهان است. از نظر هنرهای تزئینی، بزرگ‌ترین موزه جهان به شمار می‌رود. این موزه مجموعه‌ای از حدود ۲٫۳ میلیون اشیایی را دارد که بیش از ۵۰۰۰ سال از خلاقیت بشر را در خود جای داده‌اند.

این موزه در سال ۱۸۵۲ تأسیس گردیده و به نام ملکه ویکتوریا و پرنس آلبرت که در جوانی درگذشت نام‌گذاری شده است. موزه ویکتوریا و آلبرت در منطقه برامپتون لندن از شهرک سلطنتی کنزینگتون و چلسی، واقع شده است. موزه ویکتوریا و آلبرت که مساحتی برابر ۵٫۱ هکتار را پوشش می‌دهد دارای ۱۴۵ گالری‌ است. گستره مجموعه‌های آن از ۵۰۰۰ سال آثار هنری، از دوران باستان تا به امروز، از فرهنگ‌های اروپا، شمال آمریکا، آسیا و شمال آفریقا را فرا می‌گیرد.

مجموعه بی‌نظیری از صنایع دستی، از سازهایی بسیار قدیمی تا کوزه‌ای هشتصد ساله و همچنین فرش‌های دستباف در این موزه نگهداری می‌شوند. یکی از مهمترین این آثار فرش معروف اردبیل است که در این موزه در دیدرس بازدیدکنندگان قرار دارد. فرش اردبیل یا همان قالی شیخ صفی قدیمی‌ترین و در عین حال یکی از بزرگترین و زیباترین فرش‌های جهان است.

این قالی از لحاظ تاریخی نیز سند و مدرک مهمی محسوب می‌شود. زیرا دارای تاریخ و امضا می‌باشد و در سال ۱۵۳۹ میلادی (۹۴۶ هجری)، یعنی سیزدهمین سال سلطنت پنجاه و دو ساله شاه طهماسب بافته شده است.


موزه متروپولیتن نیویورک

موزه متروپولیتن یکی از بزرگ‌ترین و مشهورترین موزه‌های جهان است و در منهتن نیویورک و در مجاورت ضلع شرقی سنترال پارک قرار دارد. این موزه در ۱۸۷۲ میلادی افتتاح شده است و مجموعه‌ای درخشان از فرهنگ و تمدن و هنر بشر را در خود جای داده است.
آثاری بی‌همتا، زیبا و همچنین گران‌بها در موزه متروپولیتن نیویورک وجود دارد. نمایش آنها متروپولیتن را به یکی از پربازدیدترین موزه‌های شهر تبدیل کرده است. توانسته حدود چهار میلیون بازدیدکننده را به سمت خود جلب کند. در میان انبوهی از این آثار هنری فرش‌های دستباف نیز خودنمایی می‌کنند.

این موزه زیباترین و مشهورترین فرش‌های صفوی را در خود جای داده است. یکی از معروف‌ترین این قالی‌ها فرش بازوبندی است که شکوه هنر ایرانی را به رخ جهانیان می‌کشد. این فرش که در اول قرن شانزدهم بافته شده است، طرح هندسی ستاره‌ای را دارد که مبارزه سیمرغ و اژدها را نشان می دهد.


موزه فرش ترکمن

موزه فرش ترکمن که به موزه ملی فرش معروف است با داشتن بزرگ‌ترین مجموعه از فرش‌های ترکمن، یکی از موزه‌های مهم ترکمنستان به شمار می‌رود. این موزه که در شهر عشق‌آباد واقع شده است. میعادگاهی غنی از فرشهای ترکمن از قرون وسطی تا قرن بیستم است.

آثار این موزه که در ۲۴ اکتبر ۱۹۹۴ افتتاح شده است شامل بیش از ۱۰۰۰ قالی با گستره‌ای از فرش‌های عتیقه تا معاصر، و همچنین بسیاری از کالاهای مرتبط با فرش مثل چووالان، خورجین ها، توربا و غیره است. از مهمترین ویژگی‌های قالی‌های این موزه ابعاد آن‌هاست.

در یکی از بخش‌های موزه ترکمن که در طبقه اول آن واقع شده است، فرش‌هایی با ابعاد دویست و سیصد متر مربع نیز به چشم می‌خورند. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۱ فرشی ۳۰۱ متر مربعی با ابعاد ۱۴ در ۲۱٫۲ متر برای بزرگداشت ۱۰ سال استقلال ترکمن از اتحاد جماهیر شوروی بافته شده است. این فرش در همین بخش در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است. یک فرش دیگر نیز در موزه قرار دارد که در سال ۱۹۶۸ بافته شده و تلاش نموده با تلفیق سبک‌های مختلف، نماینده همه قبایل در ترکمنستان باشد و وحدت را به نمایش بگذارد.


موزه فرش استانبول

موزه فرش استانبول یکی دیگر از معروف‌ترین موزه‌های فرش جهان است. این موزه از جله مهمترین جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی کشور ترکیه می‌باشد. در این مجموعه که در آوریل ۱۹۷۹ در مسجد سلطان الهمت افتتاح شده، فرش‌های متنوعی از دوره‌های مختلف تاریخ گردآوری شده و توانسته چشم مخاطبین زیادی را به خود جلب کند.

فرش‌های موجود در موزه فرش استانبول مربوط به دوره‌های مختلف تاریخ، همچون سلجوقیان و عثمانیان است. هر یک طرح‌ها و نقش‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. این موزه یکی از غنی ترین مجموعه‌های فرش جهان را در بر دارد و شامل بیش از ۸۰۰ فرش از قرن ۱۴ تا ۲۰ می‌شود. به صورت کلی می‌توان آن‌ها را در سه دوره تاریخی را در نظر گرفت: آثار عصر ملوک الطوایفی در آناتولی، آثار دوره عثمانی در آناتولی مرکزی و شرقی، آثار بزرگ دوره عثمانی.

جمع آوری : دکتر فاطمه آرمنده