نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
وقتی که قانون بودجه ی اصلاحی سال۱۳۴۳ کلیه فعالیت های پتروشیمی را به شرکت ملی نفت ایران واگذار کرد، فعالیت های این حوزه ساختاری منسجم یافت و در سال۱۳۴۴ مذاکره با شرکت امریکایی”آلاید کمیکال”منجر به عقد قرارداد احداث مجتمع پتروشیمی شاهپور در بندر ماهشهر گردید.(۱)پتروشیمی شاهپور که امروزه با نام”رازی”شناخته می شود در همان سال پایه ریزی و عملیات احداث واحدهای آن آغاز شد.عمده ترین نیاز این مجتمع،خوراک اولیه بود!گاز ترش
و حاوی هیدورژن سولفورهH2S که شواهدی از وجود آن در لایه ی ژوراسیک مخزن مسجد سلیمان به ثبت رسیده بود.نخستین گروه های حفار نفتی نیز سالها پیش از آن در حین حفاری برای نفت به مخازن پرفشار و قوی گاز ترش برخورده بودند.چاه هایی که در آن مقطع امکان بهره برداری از آنها فراهم نبود و به همین دلیل سال ها بعد و با ورود تجهیزات جدید و دارای تحمل فشار بالای صنعتی بود که این مخازن قابل بهره برداری شد.
چاههای تولید گاز ترش شمال خوزستان در نزدیکی یکدیگر قرار داشتند و برای تجمیع و ارسال گاز تولیدی آنها به ماهشهر و همچنین تسهیل در این امر، احداث واحدی در منطقه ضروری می نمود.بدین ترتیب احداث واحد جذب آب پتروشیمی مسجدسلیمان در سال ۱۳۴۵ در دستور کار قرار
گرفت.شرکت موسوم به”M.W.CKLUC”پس از مطالعات کافی و تشریفات لازم بعنوان پیمانکار اصلی و هماهنگ کننده کلیه عملیات ساختمانی این واحد انتخاب و در فروردین ۱۳۴۶ قرارداد مربوطه امضاء و عملیات ساختمان این واحد آغاز شد.(۲)هدف اصلی از ساخت واحد جذب آب
مسجد سلیمان، چنانچه از نام این واحد مشخص است، جداسازی ذرات و بخار آب همراه گاز به منظور جلوگیری از تخریب و پوسیدگی تاسیسات و خط لوله ارسال و همچنین تسهیل در عملیات انتقال گاز در فاصله ی ۱۷۴کیلومتری تا بندر ماهشهر بود.فاصله ای که می بایست با احداث خط لوله به هم وصل می شد.مضافاً اینکه نزدیک ترین چاه گازی به خود واحد جذب آب نیز حدود نیم کیلومتر و دورترین آنها شانزده کیلومتر با واحد فاصله داشته و باید ابتدا این چاهها از طریق خط لوله فشار قوی گاز به واحد وصل می شدند.تاسیسات واحد مسجد سلیمان شامل نم زدایی گاز،شیرین سازی گاز،چاههای گاز و چنانکه آمد؛ خط لوله بود و البته برای خود خط لوله نیز ۱۰ایستگاه حفاظت از خوردگی (CP)و ۱۰عدد شیرهای اتوماتیک ایمنی(B.V) در طول مسیر خط، پیش بینی شد.(۳)
در برنامه ریزی بعمل آمده احداث خط لوله ای به قطر بیست اینچ و با ضخامت لوله نیم اینچ بصورت یکپارچه در دستور کار قرار گرفت و برای احداث چنین خط لوله عظیمی که بزرگ ترین خط لوله با این مشخصات در منطقه بود می بایست شرکتی به خدمت گرفته شود که سرآمد و توانمند باشد.بدین ترتیب بود که کمپانی برادران ویلیامز Williams Brothers شرکتی که برادران امریکایی ویلیامز آنرا تاسیس کرده بودند و دارای سوابق معتبر در زمینه احداث خطوط لوله گاز در منطقه و جهان بود،پایش به کوه تپه های خوزستان باز گردید.
هنگامی که دیوید و میلر ویلیامز، دو برادر اهل شهر فورت اسمیت در آرکانزاس ایالات متحده امریکا به سال ۱۹۰۸میلادی تصمیم گرفتند شرکت خود را جهت فعالیت در زمینه حفاری،پالایش،انتقال و توزیع گاز طبیعی،انتقال نفت خام و همچنین تولید برق را ثبت نمایند، اخبار کشف نفت در جایی بنام ایران و منطقه ای بنام میدان نفتون در جهان منتشر شده بود، اما برادران ویلیامز نمی دانستند که دست سرنوشت شصت سال بعد کمپانی که آنان تاسیس کرده بودند را به ایران خواهد کشاند!
پیش از آن و در سال۱۹۱۹ دفتر مرکزی کمپانی ویلیامز به تولسا در ایالت اوکلاهاما تغییر مکان یافته و همزمان فعالیت خود را به خارج از مرزهای امریکا گسترش داده بود.پس از آن در سال ۱۹۴۹ بود که “جان.اچ.ویلیامز”،خواهرزاده بنیانگذاران کمپانی به همراه برادرش”چارلز ویلیامز”با پسر دایی اش “جونیور دیوید”پسر دیوید،از بنیانگذاران کمپانی در سهام کمپانی شریک شد.”جان.اچ.ویلیامز”به سمت مدیر عاملی کمپانی رسید و تا سال ۱۹۷۱ که این مسئولیت را برعهده داشت،کمپانی برادران ویلیامز را به شرکتی مطرح و معتبر در سطح جهان تبدیل نمود.(۴) ابتدا وکیل آنها در تهران به مذاکره با مسئولین شرکت نفت پرداخت و در کوچه ی سیرک میدان فردوسی تهران نیز دفتری برای پیگیری امور کمپانی در ایران تاسیس و آغاز بکار کرد.
نخستین تجربه ی برادران ویلیامز قبل از پروژه ی خط لوله گازترش از مسجدسلیمان به ماهشهر، حضور ایشان در پروژه ی خط لوله۴۲اینچ گاز از بید بلند به فلارد در نزدیکی اصفهان بود.پروژه ای که یکسال پیش از پروژه مسجد سلیمان-ماهشهر انجام شده بود و موفقیت در آن باعث شد تا کمپانی برادران ویلیامز برای احداث خط لوله جدید نیز انتخاب شود.کمپانی،پس از عقد قرارداد با ایران، مهندسان ارشد خود”مکس گدی”Max Guady “باب تلفورد”و”جو.بی.دان”JOU.B.DUWN(5)را به کوه تپه های خوزستان فرستاد تا نسبت به احداث خط لوله عظیم اقدام نمایند.
ساکنان محلی تل بزان و بی بی یان و یک مهه و گل گیر(۶)،مردان چشم آبی را می دیدند که با کارگران و ادوات و ابزار خود کوه تپه را بالا و پایین می رفتند.پیشرفت تجهیزات صنعتی نسبت به شصت سال قبل باعث شده بود تا دیگر نیازی به کندن زمین با بیل و کلنگ و بدست نیروی انسانی نباشد.لودرها و بولدوزها و بیل های مکانیکی زمین را حفر می کردند و خط لوله پس از تنظیم و جوشکاری با سرعت بیشتری نسبت به دوران قبل پیش می رفت…
بهار و تابستان سال ۱۳۴۷ که فرا رسید، چشم آبی های امریکایی به همراه کارکنان و مهندسان و جوشکاران خارجی و کارگران ساده خود(که طبق قرارداد می بایست از نیروهای بومی و محلی تامین می کردند)کوه تپه های خشک”یک مهه”که چشم آبی ها را بیاد گرمای آریزونا می انداخت را برای احداث خط لوله حفر و لوله گذاری می کردند.موتورهای جوشکاری و جوشکاران خبره ی کمپانی به یک اندازه جوش می آوردند.سختی کار و گرمای محل تنها برای کارگران بومی و محلی که در همین شرایط بدنیا آمده و بزرگ شده بودند، قابل تحمل بود.
کار احداث خط لوله که با نظارت شرکت انگلیسی”آیمگ”انجام می شد و تقریباً یکسال به طول انجامید.کمپانی در مسیر عملیات خود چندین کمپ برای کارکنان خود احداث کرده بود که از جمله این کمپ ها در مناطق یک مهه و دیگری در نزدیکی رامهرمز و نهایتاً کمپی در نزدیکی ماهشهر بود.احداث خط لوله در مناطق کوهستانی سختی خود را داشت، اما به
دشت نیز که رسیدند، کار چندان راحت نبود.زمین نمکی این منطقه از مسیر و شوره زارهای اطراف ماهشهر باعث می شد که بدلیل ریسک خوردگی سریع خط لوله، نتوان آنرا بصورت زیر زمینی ادامه داد و از اینجا باید روی زمین کار می شد.زحمت حفر کانال جای خود را به حساسیت و دقت در افزایش لایه های محافظ دور لوله داده بود و سکوهای سیمانی که لوله روی آنها قرار می گرفت نیز،نیاز به زیرسازی مناسب داشتند تا در اثر فشار وزن خط به زمین سست و ماسه ای منطقه فرو نروند!مشکل وقتی بیشتر می شد که با حفر تنها چند متر،آب نمک بالا می آمد و زیرسازی پایه ها را با مشکلات بیشتری مواجه می نمود.به همین دلیل بود که کار در دشت نزدیک به ماهشهر بسیار کندتر از مسیر طولانی کوهپایه ای پیش میرفت،اما نهایتاً این پروژه نیز به پایان رسید و گاز ترش با فشارPSI1200 به مجتمع پتروشیمی شاهپور وارد شد.
شرکت ویلیام برادرز، هرچند بعد از آن و تا زمان انقلاب ۱۳۵۷ چندین پروژه دیگر در مناطق مختلف ایران به انجام رساند اما میراث صنعتی برجای مانده از ایشان در احداث یکی از مهمترین خطوط لوله گاز همچنان موجود و مورد استفاده صنعت پتروشیمی ایران است.
پی نوشت ها:
۱-خدادادیان:جستارهای کوتاه بر تاریخ بلند نفت در ایران/۱۳۸۹/دلا/مسجدسلیمان/ص۶۲
۲-شهنی؛تاریخ مسجدسلیمان/چ سوم۱۳۸۳/هیرمند/تهران/ص۲۴۵
۳-نک؛تارنمای رسمی شرکت پتروشیمی زکریای رازی
۴-نک؛تارنمای رسمی شرکت برادران ویلیامز www.willias.com
۵-مصاحبه با آقای بهرام طهماسبی،از کارکنان شاغل در پروژه مذکوردر تاریخ۲۹/۳/۱۳۹۳(با تشکر ویژه از ایشان)
۶-نام مناطق و قریه های مسیر احداث خط لوله در حوالی مسجدسلیمان
این مطلب بدون برچسب می باشد.