نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
نقوش جانوری یکی از اثرگذارترین نقوش فرش دستباف
درباره نقوش جانوری: جدال حیوانات و گرفت‌وگیر حیواناتی مانند شیر و غزال و… و بهره‌گیری از وجود پرندگان زیبا که شاخسار درختان و گل‌ها را مامن و ماوای خود قرار داده و این حالات را نظاره گرند و ترکیب خطوط مدور و کمانی اسلیمی و گل‌های ختایی با این عناصر که همچون رشته‌ای از گل آن‌ها را دربرمی‌گیرند، ازجمله ویژگی‌های نقشه شکارگاهی است که خاستگاه اولیه آن‌ها را در نقوش بسیار زیبای شکارگاهی دوره صفویه می‌توان جست‌وجو کرد. جواد یساولی
نقوش جانوری:
نقوش جانوری یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین نقوشی است که در فرش‌های ایرانی می‌توان دید. این نقوش از دوران صفوی تاکنون بارها و بارها در فرش‌های ایرانی، گاهی به صورت طبیعی و واقع‌گرایانه و گاهی نیز به صورت انتزاعی و در قالب تخیلات طراح یا بافنده تکرار شده است. این نقوش ریشه در باورها و اسطوره‌هایی دارد که با گذشت زمان به حیات خود ادامه داده و در نهایت به یکی از نقوش اصلی در فرش‌ها تبدیل شده‌اند. آیین مهرپرستی که یکی از دین‌های ایران باستان به شمار می‌رود و در اعتقادات اقوام هند و ایرانی نیز پیشینه‌ای طولانی دارد، می‌تواند دلیلی برای کاربرد گسترده این دسته نقوش باشد.
نقوش جانوری نیز مانند سایر نقوش فرش در ترکیب و هماهنگی با سایر طرح‌ها مانند محرابی، هندسی، درختی، لچک و ترنج، تلفیقی، اقتباسی، ایلی و عشایری و… به کار می‌رود. ترکیب و هماهنگی نقوش جانوری با دیگر طرح‌ها صحنه‌های زیبا و خیال‌انگیزی را در فرش ایرانی ایجاد می‌کند.
هچنین فرش‌های مناطق مختلف ایران از شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین و از غربی‌ترین تا شرقی‌ترین نقطه؛ لبریز از نقوش جانوری است. این نقوش هر بار در هر منطقه ویژگی بارز همان ناحیه را پذیرفته و با رنگ‌های گوناگون به تصویر کشیده شده است.
نقوش جانوری در فرش دستباف ایرانی
نقوش جانوری در فرش دستباف ایرانی؛ شامل حیواناتی مانند اسب، شیر، بز، گاو، قوچ، آهو، پلنگ، گوزن، ببر، ماهی، اردک و… است. این نقوش گاهی به صورت ترکیب با گیاهان و حیوانات دیگر و گاهی به صورت مفرد دیده می‌شوند. طرح درختی حیوان‌دار و شکارگاه ازجمله معروف‌ترین طرح‌ها با نقوش جانوری است.
درختی حیوان‌دار در طرح قالی‌های درختی حیوان‌دار در ذهن بیننده بیشه‌زاری را تداعی می‌کند که در جای‌جای آن حیوانات مختلف اهلی و وحشی در لابه‌لای درختان و علف‌ها به گردش و جست‌وخیز و استراحت مشغول‌اند و پرندگان بر بالای شاخسار درختان به نظاره آنان کمر بسته‌اند. حواشی پهن اکثرا نقوش متن را با تغییراتی در ابعاد کوچک‌تر در خود دارند. تقسیم‌بندی حیوانات، بوته‌ها و درخت‌ها در متن به نحوی است که در نهایت هماهنگی و تعادل در تمام جوانب آن به چشم می‌خورد. طرح شکارگاه در نقشه‌های کهن و اصیل شکارگاه صحنه شکار چنان است که در آن آشکارا پادشاهی مشغول شکار است، یعنی شاه دارای تاج و دیگر زیورهایی است که معمولا شاهان روزگار کهن داشته‌اند. در طرح شکارگاهی می‌توان طرح گلستان باستانی یا انعکاسی از واقعیات فردوس‌های کهن را دید. یکی از این طرح‌های شکارگاهی اصیل نقشی وجود دارد که در آن شیر به گاو یا شیر به پلنگ یا ببر و… حمله کرده است. این نقش گرفت‌وگیر نام دارد که یادآور یک نقش کهن باستانی معروف است و هم وجود انواع حیوانات در فردوس‌های باستانی است. نقش گرفت‌وگیر، فرش صفوی، موزه متروپولیتن
نقوش گرفت‌وگیر:
نقوش گرفت‌وگیر در اصطلاح به صحنه‌های نبرد میان دو یا چند حیوان اطلاق می‌شود که در مقابل هم قدرت‌نمایی می‌کنند. دو حیوان همنوع، دو حیوان غیرهمنوع، یک حیوان و یک پرنده، دو پرنده و سه حیوان در نقش گرفت‌وگیر دیده می‌شود. انواع حیوانات در حال نبرد نیز می‌توانند شیر و آهو، شیر و گوزن، شیر و ببر و گوزن، شیر و گاو، شیر و اسب، ببر و آهو، ببر و گوزن و… باشند. آثار کهن فراوانی موجود است که از شکارشدن یک حیوان توسط حیوان دیگر حکایت می‌کند. بیشتر تصاویر فرش شامل درگیری دو حیوان با یکدیگر است.
دیگر این‌که در این شکارگاه‌ها معمولا شاهی را در صحنه شکار می‌بینیم اما اگر تعداد شکارچیان بیش از یک نفر باشد، ضمن این‌که همه آن‌ها جامه‌ها، زیورها و کلاه یا تاج شاهانه دربردارند، معمولا یکی درشت‌تر، در وسط صحنه و با آرایش بیشتر و آشکارتر تصویر می‌شود که نشان‌دهنده شاه و شاهزادگان یا درباریان و نزدیکان خاندان شاهی در صحنه شکارگاه است. *********************************
نقوش جانوری، فرش نهاوند
نقوش جانوری، فرش قشقایی
نقوش جانوری، فرش شیراز
نقوش جانوری، فرش یلمه گردآوری: دکتر فاطمه آرمنده
منابع ژوله، تورج. ۱۳۸۱. پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی. تقوی‌نژاد، بهاره. ۱۳۸۷. «تجلی نقوش گرفت‌وگیر در فرش دوره صفوی». گلجام. شماره ۹. یساولی، جواد. ۱۳۷۵. مقدمه‌ای بر شناخت قالی ایران. تهران: یساولی. Peter F. Stone, (2013), ********************************** تهیه و تدوین: دکتر فاطمه آرمنده تنظیم:رامک تابنده
این مطلب بدون برچسب می باشد.