پرسش و پاسخ روانشناسی

پرسش و پاسخ با “پرفسور حسین اخلاقی” در مورد خوابگردی در کودکان

خوابگردی در کودکان، علت و روش های درمان آن... پرسش و پاسخ با جناب پرفسور حسین اخلاقی، دکترای روانشناسی کودکان استثنایی.

۱. خوابگردی چیست؟

خوابگردی به حالتی اطلاق می‌شود که در آن فرد الگوی رفتاری پیچیده ای (راه رفتن) در خواب دارد. برخی موارد، شخص حرف می‌زند، اما معنایی از آن برداشت نمی‌شود. معمولا چشمان شخص باز است، اما در حالی که به چشمان شما زل زده است، انگار به جایی نامعلوم می‌نگرد.

اختلال راه رفتن در خواب بیشتر در دوره کودکی رخ می‌دهد و بزرگسالان به ندرت دچار آن می‌شوند.

۲.آیا باید شخصی که در حال خواب گردی است را بیدار کنیم؟

گفته می‌شود که فردی‌که در خواب راه می‌رود را نباید بیدار کرد. بیدار کردن چنین فردی خطرناک نیست، اما باعث می‌شود که پس از بیدار شدن تا مدت کوتاهی سردرگم و گیج شود.

تصور رایج دیگر در مورد این اختلال آن است که در طول راه رفتن فرد به خود آسیبی نمی‌زند. این در حالی است که از دست دادن تعادل، زمین خوردن و حتی تصادف در خیابان بسیار محتمل است.

۳‌.آیا کودکی که خوابگردی می‌کند، مشکلی جدی دارد؟

با مشاهده این رفتار از سوی کودک، والدین نگران می‌شوند که حتما مشکلی وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که اغلب این کودکان فاقد مشکلات عاطفی یا روانی هستند. راه رفتن در خواب به خودی خود در طول دوره بلوغ از بین می‌رود، اما گاهی بیشتر ادامه می‌یابد. حدود ۱۸ درصد از افراد در نقطه ای از زندگی خود دچار این اختلال بوده اند.

۴.چرا برخی از اشخاص در خواب راه می‌روند؟

علل مختلفی برای این مشکل ذکر می‌شود، از جمله:

وراثت
فقدان خواب کافی و خستگی زیاد
مختل شدن خواب در اثر اختلالی مانند آپنه
تب یا بیماری
مصرف مواد مخدر یا الکل
برخی داروها مانند داروهای خواب
استرس و اضطراب
به خواب رفتن با مثانه پر
صدا یا لمس بدن
تغییر در محیط (خوابیدن در هتل)
میگرن
آسیب به سر
اختلال اضطراب، استرس پس از سانحه یا پانیک

۵.علائم خواب گردی چیست و چطور می‌توان تشخیص داد که خودمان دچار آن هستیم؟

علاوه بر بیرون آمدن از تختخواب و راه رفتن، سایر علائم راه رفتن در خواب عبارتند از:

نشستن در تختخواب و داشتن حرکات تکراری مانند مالیدن چشم ها یا صاف کردن پیژامه
نگاه مبهم به نقطه ای نامعلوم (چشم های شخص باز است، اما نگاهش با حالت عادی فرق دارد)
رفتارهای عجیب و از سر بی احتیاطی
پاسخ ندادن وقتی با اون صحبت می‌شود یا پاسخ هایی که معنی نمی‌دهند
دشواری در بیدار شدن
حرف زدن در خواب
ادرار کردن در محل نادرست (برای مثال، کمد)
برخلاف آنچه در فیلم ها در مورد خوابگردی نشان داده می‌شود، دست های شخص روبه جلو کشیده نشده است.
کودکانی که دچار این مشکل هستند در طول سن ۴ تا ۵ سالگی دچار بی قراری خواب هستند و در سال های اول عمر خود به دفعات در طول شب بیدار می‌شوند.
احساس خستگی در صبح، بدن درد، وجود کبودی های بدون توضیح در بدن (در اثر ضربه در طول خواب)
بیدار شدن در جایی که شب قبل آنجا به خواب نرفته اید
گاهی فردی که دچار خوابگردی است به فعالیت های روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، رانندگی و حتی برقراری رابطه جنسی نیز می‌پردازند.
به یاد نیاورن آنچه در طول شب بر او گذشته است.


 ۶‌.درمان خوابگردی چیست؟

برای کنترل این اختلال می‌توانید از راهکارهای خانگی استفاده کنید، از جمله

خواب کافی
مدیتیشن و تمرینات آرامش بخشی
پرهیز از محرک های سمعی و بصری قبل از خواب
خوابیدن در جای امن
کاهش مصرف کافئین و تخلیه مثانه و روده قبل از خواب
قرار دادن زنگ هشدار باز شدن برای تمام درها و پنجره ها
عدم مصرف مایعات در ساعت های منتهی به خواب
آرام نگه داشتن محیط خواب، کم کردن نور و صدا
دارودرمانی

راه رفتن در خواب می‌تواند به دلیل وجود یک بیماری زمینه ای مانند رفلاکس معده، آپنه خواب، بیماری پای بیقرار، یا تشنج باشد. دارودرمانی زمانی ضروری است که:

احتمال بروز آسیب جدی است
رفتارهای فرد موجب بیخوابی خانواده و کاهش کیفیت خواب در طول روز شده است
سایر روش های درمانی موثر نبوده است
مصرف دارو معمولا ۳ تا ۵ هفته کافی است.

۷.سایر روش های درمان خوابگردی چیست؟

بیداری پیش بینی شده

در این روش، حدود زمان خواب گردی فرد در نظر گرفته می‌شود و ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از آن شخص را بیدار می‌کنند و در طول مدتی که معمولا راه رفتن در خواب ادامه می‌یابد، او را بیدار نگه می‌دارند.

اگر با وجود تغییرات و استفاده از روش های فوق، تغییری در خوابگردی فرد به وجود نیاید، مراجعه به روانشناس بالینی ضروری به نظر می‌رسد. روانشناس با بررسی عوامل زمینه ساز راه رفتن در خواب نظیر اضطراب‌ و ارائه راهکارهایی برای مدیریت استرس به رفع این مشکل کمک خواهد کرد. در صورت نیاز به دارو درمانی، روانشناس شما را به روان پزشک ارجاع خواهد. روان پزشک با تجویز داروهای آرام بخش و ضدافسردگی به بیمار کمک می‌کند.

پیش آگاهی راه رفتن در خواب چیست؟

این اختلال با افزایش سن کاهش می‌یابد و معمولا نشان دهنده مشکلی جدی نیست، هر چند که می‌تواند نشانه اختلالات دیگری مانند اختلال اضطراب باشد.

تنظیم کننده :سرویس روانشناسی رسانه 

دکترحسین اخلاقی

دکترای روانشناسی کودکان استثنایی