در ادامه مبحث اسطوره ها ی باستانی
اسطوره های ایران
[ مدیوزَرم ] پهلوی : mēdyōzarm ، اوستا : maiδyōi-zarəmaya به معنای “بهار” است . این نخستین گاهنبار است که از چهل روز پس از آغاز بهار تا چهل وپنجمین روز
[ مَدیُوشم ] پهلوی : mēdyōšam ، اوستا : maiδyōi-šam- ، به معنای “میان تابستان” است. این دومین گاهنبار است و فرارسیدن آن را به پنج روز، از صد و یکمین تا یکصد و پنجمین روز سال جشن می گرفتند. دومین آفرینش، بنا به تقویم امروزین ما، از ۱۵ اردیبهشت تا ۷ تیرماه، وبا پنج روز درنگ، تا ۱۲ تیرماه ادامه داشته است.
[ پدیشهَه ] پهلوی : pēdišahah، اوستا : paitiš.hahya- ، به معنای” گرد آوری غله”. این سومین گاهنبار است که آن را از صد وهفتاد و ششمین تا یکصد و هشتادمین روزسال جشن می گرفتند. سومین آفرینش، بنا به تقویم امروزین ما، از۱۳ تیر ماه تا ۲۰ شهریور، و با پنج روز درنگ، تا ۲۵ شهریور ادامه داشته است.
[ اَیاسریم ] پهلوی : ayāsrim، اوستا : ayāϑrima- ، به معنای “بازگشت به خانه” است و مقصود از آن آغاز گشتن پاییز. این چهارمین آفرینش، بنا به تقویم امروزین ما، از ۲۶ شهریورتا ۱۹ مهر ، و با پنج روز درنگ ، تا ۲۴ مهر ادامه داشته است. [ مَد یاریم ] پهلوی : mēdyārī̌m، اوستا : maiδyāirya- ، به معنای “میان سال”است و این پنجمین گاهنبار را از دویست و نودمین روز سال جشن می گرفتند. این که این عید زمستانی را میان سال می خوانده اند، معرّف تقویمی است که آغاز آن اول تابستان بوده است. پنجمین آفرینش، بنا به تقویم امروزین ما، از ۲۵ مهر تا ۹ دی، و با پنج روز درنگ، تا ۱۴ دی ادامه داشته است.
[ هَمَسـپَهمَدیم ] پهلوی : hamaspahmēdīm ، اوستا : hamaspaϑmaēdaya- ، به معنای “حرکت همه ی سپاه ” است؛ و در اصل مربوط به فرود آمدنِ گروهیِ فروهر مردگان بوده است به زمین و بدین روی، این گاهنبار، در واقع یادبود مردگان به شمار می آمده وسپس با آئین سوگ سیاوش، شهادت و بازگشت خدایِ برکت بخشنده ی آسیای غربی در آمیخته است. این ششمین گاهنبار را از سیصد وشصت و یکمین تا سیصد وشصت و پنجمین روز سال جشن می گرفتند. ششمین آفرینش، بنا به تقویم امروزین ما، از۱۵ دی تا ۲۴ اسفند، و با پنج روز درنگ، تا ۲۹ اسفند ادامه داشته است.
در ادبیّات زرتشتی به دو دسته ستارگان هرمزدی و اهریمنی بر می خوریم؛ ستارگان ثابت، اختران، هرمزدی اند و سیّارات، اباختران، اهریمنی اند، ولی تن اباختران را نیز هرمزد آفریده است تا این موجودات اهریمنی از نظر پنهان نماننـد و بتـوان بر آن ها و کردارشان نظارت داشت. این عقـیده که سیّارات را دیوی و اهریمـنی می انگارد، از حرکت نا منظم آن ها در فضا (البته به چشم بیننده بر زمین) برمی خیزد و متکی بر تقدسی است که نظم وقاعده در اندیشه ی متـفکران ایرانی داشته است و بدین روی است که سیّارات را هرزه می خواندند. امّا بر عکس گوهر اهریمنی شان، این سیّارات نام هایی هرمزدی دارند. با توجّه به نام های سیّارات در بابل اعصار باستان و اساطـیر مربوط به آن ها، می توان دید که در اعتقاد بابلیان سیّارات خدایانند وبا توجّه به تأثیر علم نجوم و گاه شماری بابلی در ایران باستان، می توان باور داشت که نام های ایزدی سیّارات زیر تأثیر فرّهنگ بابل است. به ویژه اگر توجّه کنیم که نام ایرانی ستاره زحل ، کیوان، وام واژه ای است بابلی که اصل آن kayamānu است. بدین گونه، در امر سیّارات، ما برخورد و تلفیقی تازه میان اندیشه های ایرانی و دانش بابلی می بینیم که باید متعلّق به دوره ی هخامنشیان باشد، یعنی اهریمنی بودن سیّارات ایرانی است ولی نام های ایزدی آن ها بابلی.
در ایران پیش از اسلام طبقات سنّتی جامعه، بنا به سنّت، جامه هایی می پوشیدند که از نظر رنگ با یکدیگر متفاوت و معرّف شخصیت طبقاتی صاحب جامه بود. روحانیان که آنان را آسرونان āsrōnān می خواندند، جامه ای سپید می پوشیدند و مظهر آسمانی آنان هرمزد بود. جنگاوران یا ارتشتاران جامه ای رنگارنگ که سرخ و ارغوانی در ترکیب آن سهم بسیار داشت، می پوشیدند و مظهر آسمانی آنان وای بود. واستر یوشان که در دوره ی ساسانیان بیشتر دهقانان ساده ی روستاها را بدان نام خطاب می کردند ، جامه ای نیلی یا کبود می پوشیدند و مظهر آسمانی ایشان سپهر بود. این واپسین نوع جامه، یعنی جامه ی نیلی رنگ دهقانان تا چند دهه پیش از این در ایران هنوز رواج داشت. روحانیان زردشتی نیز هنوز جامه ی سپید بر تن دارند.
ادامه دارد….
گرداورنده:مرضیه عطایی
منابع : تاریخ اساطیری ایران دکتر ژاله آموزگار
پژوهشی در اساطیر ایران مهرداد بهار
تهیه و تنظیم: پریسا توکلی
ارسال دیدگاه