معرفی کتاب (سرگذشت ندیمه) با پریسا توکلی

مارگارت اتوود

در هجدهم نوامبر سال ۱۹۳۹ در اُتاوا چشم به جهان گشود، نویسنده، منتقد ادبی و شاعری پرکار است و در فعالیت های انسان دوستانه نیز فعالیت شایان توجهی دارد. نام او در دنیای ادبیات معاصر نیاز به معرفی چندانی ندارد و شکوه آثار این بانوی نویسنده به شکلی گسترده در سراسر اروپا، آمریکا و البته زادگاهش، کانادا مورد ستایش قرار می گیرد. در دوران کودکی آرزو داشت که به یک نقاش بزرگ تبدیل شود. اما در شانزده سالگی تصمیم گرفت که نویسندگیِ حرفه ای را پی بگیرد.شناخته شده ترین و شاید پرمخاطب ترین رمان اتوود، بدون تردید کتاب «سرگذشت ندیمه» است؛ اثری که در سال ۱۹۸۵ منتشر شد و جهانی را به تصویر کشید که در آن، بنیادگرایان توانسته اند دولت آمریکا را سرنگون سازند و زنان به ابزاری تحت کنترل گروهی خاص از مردان تبدیل شده اند. او تاکنون بیش از ۳۰ کتاب شامل رمان، داستان های کوتاه، شعر و نقد ادبی، تاریخ اجتماعی و کتاب های کودکان را به تألیف رسانده است. آثار او ریشه در رئالیسم سنتی دارند و در نوشته هایش از زن به عنوان شخصیت اصلی استفاده می کند. آتوود در داستان هایش واقعیت های اجتماعی را با تخیل، اسطوره شناسی و طنز همراه می کند.مارگارت اتوود نویسنده، شاعر و منتقد کانادایی طی مراسمی در پراگ، جایزه بین المللی «فرانتس کافکا» ۲۰۱۷ را به پاس یک عمر دستاورد ادبی خود دریافت کرد.

“سرگذشت ندیمه”رمانی ست رویاپردازانه از ویران شهری (در مقابل آرمان شهر) در آینده، با افکار فمینیستی. داستان از زبان زنی به نام آفرد که نام اصلیش جوون است روایت می‌شود. آفرد تا قبل از حکومت گیلاد، متاهل بوده و یک دختر داشته اما پس از روی کار آمدن گیلاد، چون شوهرش قبل از او با زن دیگری ازدواج کرده بوده، گناهکار به حساب آمده و مجبور به جدایی می‌شوند. حاکمیت، سیستم مذهبی تندرویی به نام جمهوری گیلاد است. در این کشور مردسالار و نژاد پرست، به غیر از دین رسمی کشور، هیچ مذهبی مورد قبول نیست. زنان از حقوق شهروندی محروم اند و حق تحصیل، مطالعه ، اشتغال و مالکیت نیز ندارند. حکومت حتی برای ازدواج اشخاص تصمیم می‌گیرد. آزادی‌های فردی، سقط جنین، طلاق ، هم جنس گرایی و ازدواج مجدد ممنوع است. که همه موارد به وسیله جاسوسان سازمان سیا با نام چشمان خدا، شناسایی و مورد بازخواست قرار می گیرند. طی فعالیت‌های شیمیایی و اتمی در منطقه، اکثر زنان عقیم هستند. که البته سیستم حاکم ، تقصیر را به گردن زنان جامعه می اندازد و در پی آن، زنان بارور را به عنوان ندیمه به اجبار، به خدمت یک فرمانده وا میدارد که در حضور همسر فرمانده با یکدیگر آمیزش و تولید مثل داشته باشند.
ندیمه ها در دنیای فرماندهان زورگو می بایست همه با یونیفورم های یک رنگ (قرمز) و یک شکل با موهایی پوشیده و بی آرایش ظاهر شوند.
به غیر از ندیمه‌ها و همسران فرماندهان زنان بر اساس موقعیت اجتماعی شان به شاخه های مختلف تقسیم می شوند. مثل مارتاها (زنان مسن نابارور که مسئول امور خانه داری اند)، عمه‌ها (آموزش و نظارت ندیمه‌ها را به عهده دارند) و (دختران) که هرکدام پوشش ویژه ی خود و وظیفه ی تعریف شده ای دارند. اگر زنی قدرت باروری اش را از دست دهد یا اگر کسی مرتکب خطایی شود، محکوم به اعدام یا تبعید به منطقه ای خطرناک و آلوده به مواد سمی و اتمی به نام کولونی می‌ شود. زنان از حقوق شهروندی محروم هستند. همچنین حق تحصیل، مطالعه ، اشتغال و مالکیت ندارند و حکومت حتی برای ازدواج اشخاص نیز تصمیم می‌گیرد.
از رفتار حکومتی ها اینطور برمیاید که در پی اصلاح نژاد هستند، به همین دلیل سعی میشود از بچه های به دنیا امده ادم های مطیع تری بسازند.
از انجاکه مدت زیادی از روی کار آمدن جمهوری گیلاد نمیگذرد، خیلی از افراد زمانی را که زنان در کشور حق و حقوقی داشتند را به یاد می اورند، زمانی که زندگی شیرین تر بود. بخاطر همین فشار ومحدودیت هاست که نوشتن خاطرات شخصیت اصلی داستان و مرور گذشته مهم جلوه میکند.
او از هراس نگهبان ها مینویسد: «نگران اوج گرفتن خیالمان هستند؛ نگران راه‌هایی که فقط در درون آدم باز می‌شوند و به انسان روحیه و برتری می‌دهند.»
فضای حاکم در سرزمین “سرگذشت ندیمه” بسیار تاریک است و در هر حکومتی که این چنین باشد همیشه افراد طغیانگری ظاهر می‌شوند. افرادی که حاضر نیستند تسلیم شوند.
داستان سرگذشت ندیمه با پایانی باز، تمام می شود، اما جلد دومی هم هست که به عنوان ادامه این کتاب معرفی شده.
وصیت ها کتابی که از زبان سه زن روایت میشود یکی از آنها عمه لیدیا، از شخصیت های(تعلیم دهنده ندیمه ها) کتاب قبل است و ماجرایی که پانزده سال پس از ماجرای کتاب سرگذشت ندیمه اتفاق می افتد را بیان میکند.

فیلم سریالی ده قسمتی نیز از روی کتاب سرگذشت ندیمه ساخته شده است. داستان فیلم درباره ویران-شهری برآمده از دومین جنگ داخلی امریکاست، جایی که یک جامعه تمامیت خواه، زنان با توان باروری را باعنوان «ندیمه» به بردگی برای فرزندآوری گرفته است.
با خواندن این کتاب از قلم مارگارت اتوود لذت ببرید.

معرفی و تحریر
#پریسا_توکلی

دبیر بخش فرهنگی