سرویس تاریخی ،دیدنی های ایران _ نجمه صالحی

تاریخ و صنعت _ پل فلزی ، دیدنی های ایران

پل سی مایلی،سازه ی میراث صنعتی در جنوب غرب ایران فرشيد خداداديان پژوهشگر تاریخ نفت و میراث صنعتی ...  

پل سی مایلی،سازه ی میراث صنعتی در جنوب غرب ایران

فرشيد خداداديان

پژوهشگر تاریخ نفت و میراث صنعتی

 

در تعریف جهانی میراث صنعتی، “پل ها” از جمله سازه های مهم این حوزه محسوب می شوند.اگر صنعت نفت در ایران را تولد دوران صنعتی ایران و تعامل بین ایران و اروپا بدانیم، آنگاه به اهمیت این سازه های صنعتی در تاریخ مدرن و میراث صنعتی ایران بیشتر پی می بریم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ناهمواري هاي محيطي در منطقه خوزستان باعث شده بود دسترسي به ميدان هاي نفت خيز در بدو ايجاد اين تاسيسات در مناطق به سختي انجام پذيرد.خصوصا” در ميدان نفتون(مسجدسليمان) و نواحي اطراف آن وجود دره هاي عميق و جريان رودخانه هاي فصلي باعث شد تا صنعت نفت از آغاز توجه و تلاش ويژه اي در زمينه حمل و نقل و راه سازي داشته باشد.این تلاش منجر به ایجاد ابنیه، تاسیسات و پل ها و جاده هایی با سبک و سیاق اروپایی در مناطقی بکر و دورافتاده در جنوب غرب ایران شد که برخی با گذشت نزدیک به یک قرن همچنان زیر بار ترافیکی و عبور و مرور محلی هستند.

خطوط لوله نفت كه با مشقت و مرارت زياد به هم متصل شده و چاههاي نفت را به ايستگاههاي تفكيك و پمپاژ متصل مي كردند معمولا” كوتاهترين مسير را براي عبور انتخاب مي كردند، اما عبور و مرور افراد و وسايل نقليه هميشه به موازات خطوط لوله ميسر نبود و ناگزير جاده هايي براي اتصال مناطق مختلف ايجاد گرديد.

در يكي از قديمي ترين نمونه ها، از جنوب ميدان نفتون به سمت ميادين جديدتر هفتكل و نفت سفيد، جاده اي شوسه احداث گرديد كه در چند محل از روي درههاي عميق و رودخانه هاي فصلي مي گذشت و راهسازان مجبور بودند در اين محل ها به احداث پل مبادرت كنند.سازه هاي فولادي كه با پيچ و مهره به هم متصل و عموما” بدون ستون ميان آبي ساخته مي شد، راه عبور از اين فرورفتگي ها بود كه در عين حال نوع خاصي از پل سازي صنعتي را براي ايران به ارمغان آورده بود.

در حدفاصل مسجدسليمان تا هفتكل و در سي مايلي اين مسير(هر مايل تقريبا برابر با ۶/۱ كيلومتر)بر روي رودخانه فصلي منطقه، پلي ساخته شد كه بين كاركنان و مردم محلي به پل سي ميلي موسوم گشت.اين پل علاوه بر تسهيل در عبور و مرور كاركنان و مامورين صنعت نفت در زندگي ساكنان محلي نيز تاثيري فراوان داشت و باعث شد زندگي براي ايشان نيز سهل تر و راحت تر شود.

روستائيان اين منطقه كه از طوايف بختياري و ترک قشقایی بودند سالها با فرهنگ و تاريخ خود زندگي كرده و در منطقه ريشه دوانده بودند و جلوه هاي جديد صنعتي باعث مي شد با نوع جديدي از زندگي نيز آشنا شوند.

پل سي ميلي، تنها يك پل ارتباطي نبود.تاثير ارتباطات بر منطقه باعث شد نام و اعتباري بيابد و مدتي بعد با ساخت يك پست مخابراتي در كنار پل بر اهميت آن نيز افزوده شد.سي ميلي ساليان متمادي محل عبور و مرور جيپ ها و لندرورهاي شركتنفت بود كه غبار حركت آنها بر روي جاده شوسه باعث مي شد كشاورزان و چوپانان محلي متوجه عبورشان شوند و كاركنان نفت و خانواده هاي آنان نيز سوار بر ماشين هاي حمل و نقل از مناظر آن لذت ببرند.

تلفن خانه سي ميلي موظف بود علاوه بر گزارش هاي مربوط به عمليات توليد و بهره برداري، گزارش طغيان احتمالي رودخانه را نيز گزارش نمايند و در عين حال براي اطلاع دادن از مركز به ماشين هاي شركت كه در مسير در حال عبور و مرور بودند و بالعكس  اقدام نمايد .

با كاهش نياز ارتباطي در منطقه و كاهش طبيعي ميزان توليد نفت به مرور استفاده از تلفنخانه يادشده از ميان رفت و مدتي بعد تبديل به كافه اي بين راهي شد كه با نوشابه هاي سرد “فانتا”  خستگي از تن مسافران هر چند كم تعداد مسير مي برد.

از اعتبار و اهمیت این سازه ی میراث صنعتی در منطقه همین بس که پروژه ایجاد یک پل جدید در این محل از ابتدای دهه ی هشتاد خورشیدی تا کنون، یعنی نزدیک به بیست سال همچنان در اما و اگر “شدن” و “نشدن” است و پل کهنسال سی میلی هنوز زیر بار ترافیکی ماشین های سبک و سنگین.

پل سي ميلي در تمامي اين سالها همچنان پا برجا مانده است و نظاره گر عبور رودخانه محلي از زير پاي خود است.شاهدي يكصد ساله كه بر لب آب نشسته و گذر عمر مي بيند.

 

دکتر فرشید خدادادیان : پژوهشگر تاریخ صنعت نفت